Cemal Bardakçı tarafından kaleme alınan bu kitap (Ankara 1950), 104 sayfadan meydana gelir.
Eserinde Alevilik, Bektaşilik ve Ahilik konuları üzerinde duran Cemal Bardakçı, Türklerin eski inanç sistemi ve bu sistemin nitelikleri, Aleviliğin ve Kızılbaşlığın kaynakları, İran ve Alevilik propagandası, Türk Aleviliği ile İran Şiiliği arasındaki farklar, Ahiliğin özellikleri ve sosyal hayatın inşasındaki rolü, Hacı Bektaş Velî’nin karakteri, fikirleri ve söylemleri, Bektaşiliğin tarikat olarak kurulması ve Türk sosyal ve dinî hayatındaki etkileri, Aleviler ve Osmanlı Devleti, Aleviler ve Alevilerin Atatürk’e bakış açısı, Türklerde kadınların mevkii, Alevilerde ve Alevi cemlerinde kadınların rolleri hakkındaki fikir, hatıra ve gözlemelerini bir araya getirir. Eser daha çok Ali Cemal Bardakçı ile Nevşehir’in Hacı Bektaş kazasındaki Hacı Bektaş-ı Velî Türbesi’nin postnişini Cemallettin Çelebi Efendi ile diyalog temeline dayanan bir yapı arz arzeder. Ayrıca Ali Cemal Bardakçı’nın memuriyet yaptığı bölgelerdeki Alevi-Bektaşi topluluklara dair müşahedeleri ile bu müşahedelerin gösterdiği dinî ve etnik yapıya dair tespitlerine ve tahlillerine de dayanır. Araştırmacının söz konusu tespit ve tahlillerde milli kimliği ön plana çıkaran Türkçülük fikrinden beslendiği anlaşılmaktadır.
Mehmet ÇERİBAŞ
