İlk kurulduğu zamanlarda ordudaki yegâne ağır piyade askeri olması sebebiyle başarıları görülmüş, fakat on altıncı yüzyıl sonlarından îtibâren devletin başına büyük gaileler çıkarmış olan yeniçeri ocağının açılması, birinci Murâd Han zamanına rastlar. Ocağın ilk teşkilinde pençik oğlanlarından ikişer akçe yevmiye ile bin kadar yeniçeri alınıp, bunların her yüz kişisine komutan olarak Türklerden meydana getirilen yaya askeri usûlüne uygun olarak bir yayabaşı tâyin edildi.
On beşinci yüzyıl ortalarına kadar yaya bölükleri veya daha sonra cemâat adı verilen bir sınıftan ibaret olan yeniçeri ocağı, Fâtih Sultan Mehmed Han zamanında sekban bölüğünün de kurulmasıyla iki sınıf hâline geldi. On altıncı asır başlarında ise ağa bölükleri denilen üçüncü bir sınıf daha teşekkül ettirildi. Bütün yeniçeri bölüklerinin mevcutları on beşinci yüzyıl ortalarına kadar aşağı yukarı on bin kadardı.
Yeniçeriler, Osmanlı ordusunun ağır piyade sınıfını teşkil ederler ve harpte ordu merkezinde pâdişâhın önünde bulunurlardı. Pâdişâh sefere giderken hududa yaklaşınca, etrafında yürüyerek gece-gündüz onu muhafaza altında bulundururlardı. İstanbul’da bulundukları zaman ise, içtimâ günlerinde nöbetle dîvân-ı hümâyûn muhafızlığı yaparlar, yangın olursa söndürmeye giderler, yeniçeri ağasıyla kol gezerek ve karakollarda bulunarak asayişi te’min ederlerdi. Bundan başka, üç senede bir değişmek üzere hükümetçe uygun görülen serhat kalelerinde muhafızlık ederlerdi.
En büyük kumandanları yeniçeri ağası idi. Bundan sonra büyük subay olarak sırasıyla; sekbanbaşı, kul kethüdası, zağarcıbaşı, samsoncubaşı (saksoncubaşı), turnacı başı, hasekiler, başçavuş, muhzırbaşı, kethüdâyeri vardı (Bkz. Yeniçeri Ocağı).
